Sanırım bugünlerde, en sık duyduğunuz hastalıklardan biri “üst solunum yolu enfeksiyonu”dur. Tabii bugünlerde buna “domuz gribi” de eklendi. Bu genel tanımla kastetilen aslında burun, boğaz, sinüsler, solunum yollarının bir veya birkaç yerini tutan, virüslerin veya bakterilerin neden olduğu iltihaptır. Nezle ve grip bu organlardan birkaçını etkileyerek en sık görülen üst solunum yolu enfeksiyonları olarak karşımıza çıkarlar.

Her yıl bu mevsimlerde bizi okuldan-işten alıkoyan, yatağa düşüren, o çok bildiğimiz “üşütme” ilaçlarını kullanmamızı gerektiren bu hastalıklar hakkında bir miktar genel bilgi mutlaka işinize yarayacaktır.

• Erişkinlerde yılda 3-4 kez geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları olağan kabul edilir. Bu sayı çocuklarda 6-8 civarındadır.
• Sonbahar ve kış mevsimlerinde, zamanımızın çoğunun kapalı ve az havalandırılan ortamlarda geçirilmesi nedeniyle üst solunum yolu enfeksiyonları daha sık görülür. Kişiden kişiye bulaşım hava yolu ile veya iltihaplı eşyaların paylaşımı ile olur.
• Ayrıca duygusal ve fiziksel yorgunluk ve stres, sağlıksız beslenme, sigara içme veya dumanına maruz kalma, kalabalık ortamlarda uzun zaman geçirme gibi durumlar üst solunum yolu enfeksiyonunu davet eder.
• Bu enfeksiyonların çoğuna virüsler neden olur ve yine birçoğu 7 günde geçer. En önemli belirtiler burun akıntısı, boğaz yanması, hapşırık, öksürük, kas ve eklemlerde ağrı, burun tıkanıklığı, baş ağrısı, üşüme-titreme, hafif ateş ve yorgunluktur. Yüksek ateş, nefes darlığı, bulantı-kusma ve ishal ise ağırlaşmasını beklemeden doktorunuza başvurmanızı gerektirecek belirtilerdir.
• Nezlede hastalık belirtileri daha hafif iken gripte daha kötüdür. Üstelik grip ek başka enfeksiyonlara da yol açabilir.
• Çoğunluğuna virüslerin neden olduğu bu hastalıkların tedavisinde antibiyotik kullanmak gereksiz ve faydasızdır. En çok belirtileri azaltıcı ilaçlardan faydalanılır. Bunlar ağrı kesiciler, ateş düşürücüler, burun tıkanıklığını açan ilaçlar, boğaz pastilleri ve burun damlalarıdır.
• Hastalık döneminde ılık ve bol miktarda sıvı içilmesi, sigara ve dumanından uzak kalınması, soğukta kalınmaması, dinlenme, C vitaminli besinler yenmesi gibi önlemler iyileşmeyi hızlandırır.
• Bu hastalıklar bulaşıcıdır. Hastalığın size bulaşmasını istemiyorsanız hasta kişilerle aynı ortamda bulunmayınız. Elledikleri ürünlere dokunmayınız, sık sık el yıkayınız. Vücut direncini arttırıcı besinler yiyerek sağlığınızı korumaya çalışınız. Özellikle kış boyunca yaşanan kapalı ortamların nemlendirilmesi hastalığa yakalanmanızı önler.
• Siz hasta iseniz başkalarına bulaştırmamak için mendil kullanınız, hapşırırken başınızı çeviriniz, ellerinizi sık sık yıkayınız, kağıt havlu kullanıp atınız, ortak telefon kullanmayınız, ilk 4 gün yakın temastan kaçınınız. Gerekirse maske kullanınız.
• Gereksiz antibiyotik kullanımı doğru değildir, doktorunuz önermeden antibiyotik başlamayınız, doktorunuz tarafından başlanan antibiyotik tedavisini ise yarıda bırakmayınız.
• Bazı grip ilacında dikkat dağınıklığı yapan içerik bulunduğundan araba sürme, makine kullanma gibi işler ertelenmeli; tercihen bu ilaçlar gece yatarken kullanılmalıdır.
• Çocuklarda kullanılan burun açıcı şuruplar uykusuzluk, hiperaktivite, kalp çarpıntısı gibi yan etkilere yol açabilir.
• Çocuklar, yaşlılar, kanser tedavisi görenler ve kronik hastalıklara sahip olan kişiler üst solunum yolu enfeksiyonlarına daha çok yakalanırlar. Zaten bu kişilerin sonbahara girerken grip aşısı olmaları tavsiye edilir.

Biraz da yine bugünlerde gündemde en sık konuşulan domuz gribi hakkında da bilgi vermeliyim:

Domuz gribi, mevsimsel grip gibi, solunum (hava) yoluyla bulaşır. Hastalanan kişi, öksürürken ve hapşırırken havaya virüslü tükürük zerrecikleri yayılır. Hasta olmayan kişiler bu zerreciklerle temas ederse virüs onlara da bulaşır. Hastalıktan korunmada etkili olduğu ispatlanmış ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından onaylanmış bir aşı mevcuttur. Bu aşılar yumurta alerjisi olanlar dışında 6 aylıktan büyük bebeklere ve gebelere bile güvenle yapılabilmektedir. 6 aydan küçük olan bebeklerde aşı ile yeterli bağışıklık sağlanamadığı için bu çocukların korunmasında aile ve bakıcılarının aşılanması önerilir. Ancak enfeksiyon sırasında aşılanma uygun değildir. Bu mevsim başlarında yapılmalıdır.

Yetişkinlerde zor nefes almak veya nefes darlığı, bilinç bulanıklığı, sık ve uzun süreli kusma belirtilerinde virüse yönelik tedavi gerekir. Çocuklarda ise hızlı veya zor nefes alma vücutta solgunluk ya da morarma, beslenememe, uyarılara cevapta azalma, uykuya meyil, huzursuzluk, ateşle beraber döküntü görülmesi hastaneye başvuru ve antiviral tedavi gerektiren durumlardır. Hasta olduğu düşünülen kişilerle temas etmiş olanların virüs için taranmasına ve önleyici tedavilere gerek yoktur. Hastanın bulgular yönünden takip edilmesi yeterlidir. Ancak grip bulguları gözlenen hastaların önemli bir kısmında da tedaviye ihtiyaç duyulmayacaktır. Uluslararası bilimsel kurumların hastalığa yakalanan herkesin tedavi edilmesine yönelik önerisi bulunmamaktadır.

Bütün bu bilimsel bakışın yanında sıcak bir evde, size sıcak bir çorba yapılması, siz yatarken üstünüzün battaniye ile örtülmesi, alnınıza dokunularak ateşinizin ölçülmesi, sizin için endişelenilmesi, sizinle ilgilenilmesi yaşamın farkına varmak için belki de bir fırsat olabilir.

Geçmiş olsun, çok ve sağlıklı yaşayın.