Halk arasında "Kristallerin yerinden oynaması" diye bilinen baş dönmesi hastalığının tıpta bilinen ismi. BPPV: Benign Pozisyonel Paroksismal Vertigo. İyice Türkçesi: Selim Pozisyonel Şiddetli Başdönmesi. 

Bu hastalıkta hastalar yukarı doğru başlarını kaldırdıklarında, aşağı doğru eğdiklerinde ya da yatakta sağa sola döndüklerinde, bu hareketleri takiben şiddetli ve kısa süreli baş dönmesi yaşarlar. Bu haftaki yazımda bu hastalığın nasıl geliştiğini anlatacağım. 

Her iki iç kulağımızda beşer tane olmak üzere toplam 10 tane dengeden sorumlu yapı vardır. Bu yapılar birer elektrik jeneratörü gibi çalışır. Ayakta veya oturarak hareketsiz durduğumuzda her iki kulakta saniyede 1 milyon elektrik sinyali eşit olarak üretilir ve beyine gönderilir. Beyin her iki iç kulaktan eşit sinyal geldiğinde hareketsiz olduğumuzu algılar. Örneğin sağa doğru döndüğümüzde sağ iç kulağımızda elektrik sinyali üretimi artar, sol iç kulak da ise azalır. Böylece beynimiz sağa doğru hareketi algılamış olur.  Sola doğru dönüşte ise tam tersi sol kulakta elektrik sinyali üretimi artar. 

İç kulakta sinyal üretimi ve gönderimi ile ilgili Bir hastalık geliştiğinde beynimiz karşı tarafa doğru döndüğümüzü sanır. Bu hareket illüzyonu yani başdönmesidir. Örneğin sağ iç kulağında virüs enfeksiyonuna bağlı hastalık geçiren birisi hep sola doğru dönüyormuş gibi hisseder ve sola doğru düşme eğilimi ve dengesizliği olur. Yani baş dönmesi hissi her iki iç kulağımızdan bir tanesinin diğerine göre az ya da çok sinyal göndermesi durumlarında oluşur. 

Şimdi her iki kulağımızdaki bu elektrik üreten beşer adet bulunan yapıları biraz daha iyi anlayalım. Bunlardan üçü yarım daire kanalı olarak bilinir ve başımızın her yönde eğilme hareketini algılamakla görevlidir. Birer adet de yatay ve dikey hareketleri algılayan yapılar vardır. Yarım daire kanallarınız içerisi sıvı ile doludur ve içerisinde de jelatin kıvamında hareketle bükülebilen hareket algaçları vardır. Büküldüklerinde hareketi anlatan elektrik sinyalleri artar veya azalır. Yatay ve dikey hareketleri algılayan bölümlerdeki kristaller yanlışlıkla bu yarım daire kanallarının içerisine kaçarsa yarım daire kanalların sıvı yoğunluğu ve hareket dinamiği değişir.    Bu kristallerin neden yarım daire kanallarına kaçtığı veya yerinden oynadığı henüz bilinmemektedir. Kristaller yarım daire kanalları sıvısının içerisinde bir çökelti oluşturarak her hareket sonrası farklı bir hareket daha algılatacak şekilde jelatinleri bükerler. Böylece örneğin yatakta sağa doğru dönen bir kişi sağa doğru dönüşü bittikten sonra şiddetli bir baş dönmesi hisseder. Bu baş dönmesinin özelliği esas hareketten kısa bir süre sonra başlaması ve 10-15 saniye sonra tamamen bitmesidir. İşte bu kişinin sağ kulağında kristallere bağlı "iyi huylu şiddetli pozisyona bağlı baş dönmesi" hastalığı vardır. 

Bu hastalığın tedavisi yarım daire kanalları içerisinde yanlışlıkla bulunan kristallerin bazı manevralar ve egzersiz hareketleri ile kanalların dışarısına çıkartılması ile olur. Bu hareket ve egzersizlerin hangisinin işe yarayacağı hangi yarım daire kanalları ne şekilde etkilendiği ile ilgilidir. Muayene sırasında bu anlaşılarak uygun tedavi size önerilecektir. Hastalık bir tek manevra ile tam düzelmeyebilir veya aynı yerde ya da farklı bir yerde tekrarlayabilir. Bu durumlarda teşhis ve tedavi ile ilgili manevra ve egzersizler yeniden yapılır. 

 Baş dönmesi ile ilgili videom için tıklayınız: http://www.mcmiman.com/video-galeri